نوروز چیست: آشنایی با سنت عید نوروز و فرهنگ ها
زمان مطالعه: 5 دقیقه
نوروز یکی از جشن‌های مهم و مورد احترام در ایران و کشورهایی مانند افغانستان، تاجیکستان و آذربایجان است. این جشن در ابتدای بهار و در زمان تغییر فصل از زمستان به بهار جشن گرفته میشود. این جشن در روز اول فروردین ماه برابر با تاریخ 21 مارس جشن گرفته میشود. این جشن به عنوان یک روز بین‌المللی نیز شناخته شده است و در سال 2009 به عنوان یک سنت فرهنگی در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شده است.
نوروز یکی از مهمترین جشن‌ها در فرهنگ ایرانی است که به عنوان روز نخست سال و آغاز بهار جشن گرفته میشود و هدیه مرسوم آن نیز با نام هدیه نوروزی شناخته میشود. این جشن باعث همبستگی خانواده‌ها میشود و ریشه‌های فرهنگی را تقویت می‌کند. نوروز نمادی از بیدار شدن طبیعت از خواب زمستانی و تولدی دوباره است، و مردم اعتقاد دارند که سال جدید همیشه ارمغان‌های خاص خود را برایشان دارد.
فهرست مطالب
مهمترین پیام نوروز
نوروز یکی از جشن‌های باستانی و مهم در فرهنگ ایرانی است که آغاز تجدید طبیعت و فصل بهار را نشان می‌دهد. این جشن، ارزش‌هایی چون صلح، آشتی و همبستگی را تقویت می‌کند و به افزایش دوستی و همبستگی مردمان مختلف کمک می‌کند. نوروز در تحکیم روابط بین مردم براساس احترام متقابل و آرمان‌های صلح، نقش مهمی ایفا می‌کند و سنت‌های نهفته در این جشن، بازتاب‌دهنده آداب و رسوم فرهنگ‌ها و تمدن‌های باستانی است. در واقع، گرامیداشت نوروز نشان‌دهنده تصدیق زندگی در هماهنگی با طبیعت و آگاهی از پیوندناگستنی بین زندگی انسان و چرخه‌های تکراری طبیعت است.
نوروز چه تاریخچه‌ای دارد؟
نوروز یکی از جشن‌های مهم و موروثی در فرهنگ ایرانی است که از دوران باستان تا به امروز ادامه دارد. این جشن، به عنوان نمادی از شروع فصل بهار و باز شدن گل‌ها و گیاهان، در فرهنگ ایرانیان جایگاه ویژه‌ای دارد. در آثار ادبی و تاریخی نیز از اهمیت و جشن‌های مختلفی که در این روزها برگزار می‌شده است، یاد شده است. اما تاریخچه و ریشه‌های دقیق این جشن در دوران باستان هنوز موضوعی مورد بررسی و مناظره است.
برگزاری جشن‌های نوروزی در دوره اشکانیان یک موضوع کم‌شناخته است، اما بایگانی‌های کشف شده دولت اشکانیان در تاجیکستان نشان می‌دهد که مردمان در این دوره نیز نوروز را جشن می‌گرفته‌اند. از سوی دیگر، برگزاری نوروز در دوران ساسانیان به عنوان یک جشن ملی محسوب می‌شده و تمامی اراضی تحت حکومت ساسانیان آن را جشن می‌گرفته‌اند. این موضوع نشان دهنده اهمیت و تأثیر گذاری است که نوروز در فرهنگ و تاریخ ایران داشته و همچنان دارد.
چرا نوروز را جشن میگیریم؟
تقویم ایرانی، که توسط حکیم عمر خیام بنا شده است، به عنوان دقیق‌ترین گاهشمار موجود شناخته میشود. روز اول بهار در این تقویم، همیشه به‌عنوان نوروز و جشن باستانی ایرانیان برگزار میشود و نوید سال نو را اعلام می‌کند. دلیل این جشن‌ها، تجدید و ترویج صلح و دوستی بین انسان‌ها به مناسبت تولد دوباره طبیعت است و این روز به عنوان فرصتی برای شروع دوباره و تجدید نشاط مورد توجه قرار می‌گیرد.
نوروز در چه کشورهایی رایج است؟
نوروز یا روز جدید نیز به عنوان عیدی ملی در کشورهایی از جمله افغانستان، آلبانی، آذربایجان، ارمنستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان جشن گرفته میشود. در این کشورها، مانند ایران، این روز به عنوان نمادی از تجدید حیات و آغاز یک دوره جدید در طبیعت و فرهنگ، جشن گرفته میشود و مردم به شادی و خوشحالی این روز را جشن می‌گیرند. هر کشور دارای آداب و رسوم خاص خود برای جشن گرفتن این روز است، اما مشترک جشن‌های نوروز در این کشورها، نشان دهنده ارتباط نزدیک فرهنگی و تاریخی بین مردم آن‌هاست.
آداب و رسوم ویژه عید نوروز
عید نوروز در ایران با آداب و رسوم خاص خود برگزار میشود. قبل از فرارسیدن این عید، مردم ایران به تمیز کردن خانه‌های خود می‌پردازند و لباس و اثاث نو خریداری می‌کنند. همچنین، این عید فرصتی است برای بازدید از دوستان و خانواده است، که معمولا با پذیرایی از چای، شیرینی و میوه‌های تازه می‌گذرد. این بازدیدها معمولا به صورت تدریجی انجام میشود، به طوری که ابتدا جوان‌ترها به ملاقات بزرگان می‌روند و بعدتر بزرگترها از جوان‌ترها بازدید می‌کنند.
یکی از غذاهای پرطرفداری که در مناسبت نوروز در ایران طبخ میشود، سمنو است. این غذا از جوانه گندم تهیه میشود و در کشورهایی مانند ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان و ترکمنستان نیز به مناسبت نوروز مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر سمنو، غذاهای دیگری مانند سبزی پلو و شیرینی‌های مختلف نیز در این مناسبت طبخ می‌شوند. هر منطقه و شهری نیز ممکن است غذا و شیرینی خاص خود را داشته باشد.
نوروز یکی از جشن‌های مهم و پرطرفدار در ایران است که هر ساله در ابتدای بهار برگزار میشود. این جشن به مناسبت فرا رسیدن اولین روز بهار و آغاز سال نو در تقویم ایرانی برگزار میشود. یکی از رسوم مهم نوروز، تدارک سفره هفت‌سین است که هر خانواده برای استقبال از نوروز آن را تزیین می‌کند. سفره هفت‌سین شامل هفت مورد غذا و ملحقات مختلف است که هر کدام نمایانگر نمادهای مختلفی از زندگی و طبیعت هستند.
مردم ایران در روز سیزده‌بدر یا چهارشنبه سوری سال نو نیز به مراسم خاصی مشغول می‌شوند. این مراسم شامل آتش‌افشانی، خواندن شعرهای سنتی و انجام آیین‌های خاصی است. این روز به عنوان نمادی از فرارسیدن بهار و شروع روزهای گرم و شاداب تلقی میشود و مردم ایران با آرمان‌ها و امیدهای جدید وارد سال نو می‌شوند.
جشن نوروز در افغانستان
نوروز در افغانستان نیز همانند دیگر کشورها، با شادی و خوشحالی جشن گرفته میشود. مردم این کشور نیز قبل از فرا رسیدن نوروز، لباس‌های نو می‌خرند و با شادی و شوق به انتظار فصل بهار می‌نشینند. یکی از مراسم مهم نوروز در افغانستان، جشن گل سرخ است که در این رویداد گل‌های لاله سرخ به صورت فراوان در دشت‌ها و تپه‌های اطراف مزار شریف می‌رویند. مردم با افتخار و شادمانی این رویداد زیبا را جشن می‌گیرند و از سراسر کشور به دشت‌های لاله مزار شریف می‌رسند تا در جشن نوروزی گل سرخ شرکت کنند.
در افغانستان، مراسم جشن نوروز با اجرای مراسم جهنده بالا و حضور بزرگان کشور در مسجد کبود شهر مزارشریف آغاز میشود. این مراسم مذهبی برای شیعیان افغانستان اهمیت و ارزش بسیاری دارد و مردم به زیارت حضرت علی (ع) می‌روند. همچنین، بزکشی و آماده کردن هفت میوه نیز از مراسم‌های سنتی و مهم در این روزهای نوروزی است.
نوروز در ترکمنستان
روز 21 مارس برای مردم ترکمنستان همواره روزی ویژه و بزرگ است که با مراسم خاص و جشن‌های باستانی نوروز جشن می‌گیرند. این مراسم شامل دیدوبازدید، رقص و آواز، مسابقات و آشپزی محلی است و زنان از چند روز قبل شروع به پخت شیرینی‌ها و غذاهای محلی می‌کنند. این جشن‌ها با اجرای مسابقاتی مانند اسب‌سواری، شطرنج، جنگ خروس و کشتی همراه است و همه اینها برای بزرگداشت و تقدیر از طبیعت و تقویت روابط انسانی است.
نوروز در تاجیکستان
نوروز یکی از بزرگترین جشن‌های مردم تاجیکستان است و به‌عنوان یکی از جشن‌های مهم و موروثی این کشور به شمار می‌رود. در این جشن، مردم تاجیکستان همانند ایرانی‌ها، با رسم چهارشنبه‌سوری سال را به پایان می‌برند و به استقبال سال نویی با مراسم و جشن‌های شاد و پرانرژی می‌روند. یکی از رسوم‌های جالب این جشن، هدیه‌دادن گل‌های وحشی به یکدیگر است که به عنوان نمادی از خوشایندی و خوشحالی در آغاز فصل بهار به شمار می‌رود. این رسم می‌تواند به عنوان نمادی از همبستگی و اتحاد مردم تاجیکستان در آغاز سال جدید دیده شود و نشان از توجه و محبت مردم نسبت به یکدیگر است.
نوروز در قرقیزستان
نوروز در قرقیزستان یکی از مهمترین جشن‌های مردم این کشور است. این جشن در روز اول سال نو، یا همان “ناروز”، جشن گرفته میشود. مردم در این روز به میدان اصلی یا پارک‌های بزرگ شهر می‌روند و با رقص و پایکوپی آمدن سال جدید را جشن می‌گیرند. همچنین، بازارهای مناسبتی، آذین‌بندی و چراغانی، اجرای نمایش، پختن غذاهای محلی و پوشیدن لباس‌های سنتی از دیگر آداب جشن نوروز در قرقیزستان است. این جشن همچنین با حضور شخصیت‌های نوروزی مانند “همای انه” و “خضر آتا” همراه است که در نمایش نوروز برای مردم دعا می‌کنند و نوید از سالی خوش و پر برکت می‌دهند.
نوروزخوانی چیست؟
نوروزخوانی یا بهارخوانی یکی دیگر از رسوم زیبا و دلنشین ایرانیان برای شروع سال نو است. این رسم به موسیقی و آوازهای بهاری اختصاص دارد که در اسفندماه و قبل از رسیدن بهار توسط نوروزخوانان با ساز و دهل در کوچه و خیابان اجرا میشود. این فعالیت معمولاً گروهی انجام میشود و در فرهنگ بومی مازندران اهمیت ویژه‌ای دارد.
نوروزخوانی در این استان به عنوان یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین رسوم نوروز در بین اقوام ایرانی شناخته میشود. این رسم باعث میشود مردم از خانه‌های خود بیرون آمده و به آوازهای شاد و زیبا گوش فرا دهند. علاوه بر مازندران، نوروزخوانی در استان‌های گیلان، گلستان، البرز و شهرهای شمالی نیز اجرا میشود.
هفت‌سین نماد چیست؟
با فرارسیدن نوروز و لحظه تحویل سال، مردم در سراسر جهان هفت‌سین را درست می‌کنند و در کنار هم نشسته و از زمانی که نوروز شروع میشود لذت می‌برند. هفت‌سین ترکیبی از هفت مورد مختلف است که هر کدام نماد و مفهوم خاص خود را دارند و همه این نمادها با حرف “س” شروع می‌شوند. این موارد شامل سنبل، سبزه، سیب، سیر، سماق، سمنو و سرکه هستند. هفت‌سین به عنوان یک رسم مهم در ایران و کشورهای اطراف تلقی میشود و نمادی از شادی و شروع دوباره است.
چرا نوروز، 13 روزه است؟
در باور ایرانیان باستان، جهان و تمامی کائنات در طول دوازده هزار سال تکوین و تکامل یافته بودند و بر این اساس نوروز، نمادی از نو شدن کائنات، در دوازده روز جشن می‌گرفت. روز سیزدهم هم با هدف رفع بلیات و آمادگی برای شروع یک سال نو جشن گرفته می‌شد.
در برخی منابع دیگر دوازده روز نوروز نشان از پاسداشت احترام 12 الهه ایران باستان بود، که اسامی آن‌ها با نام دوازده ماه سال خورشیدی یکسان بود، اما با حکومت بنی امیه و حکومت اعراب، برگزاری هرگونه جشن باستانی در ایران ممنوع شد، اما با روی کار آمدن عباسیان و پیوند عمیق آن‌ها با ایرانیان، این ممنوعیت‌ها تا حدودی لغو شدند.
حاجی فیروز در نوروز
حاجی فیروز یکی از شخصیت‌های مهم و محبوب در جشن‌های عید نوروز در ایران است. او در روزهای پایانی سال، به عنوان نماینده‌ی خوشبختی و شادی به مردم پیوسته و با شادی و خنده، آن‌ها را به استقبال سال جدید و بهار می‌کشاند.
حاجی فیروز به شکلی عجیب و منحصر به فرد ظاهر میشود. او صورت خود را سیاه می‌کند، لباس‌های رنگارنگ و پرزرقتی می‌پوشد و با رقص و آواز، خوشحالی و شادی را به دیگران منتقل می‌کند. این شخصیت به عنوان نماینده‌ای از سنت‌ها و باورهای قدیمی ایرانی، اهمیت بسیاری دارد.
با وجود اینکه حاجی فیروز یک شخصیت محبوب و مهم است، اما ریشه‌های او در تاریخ و فرهنگ ایرانی دقیقاً مشخص نیست. برخی محققان معتقدند که حاجی فیروز از دوران باستان به ما منتقل شده و نماینده‌ای از خدای جنگ و پیروزی بوده است. دیگران این نظر را دارند که او نماینده‌ای از آتش و آب و باران و خاک و باد است و نقش او در جشنواره‌های نوروز به نمادی از تجدید و تولد طبیعت تبدیل شده است.
هر چه ریشه‌های حاجی فیروز دقیقاً چی باشد، او همچنان جزء جشن‌های مهم عید نوروز محسوب میشود و مردم ایران با شادی و خنده او را به استقبال سال جدید می‌کشند. این شخصیت به عنوان نمادی از شادی، خوشبختی و برکت، در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و از اهمیت بسیاری برخوردار است.
سوالات متداول
چرا عید نوروز یکی از مهمترین رویدادهای فرهنگی و مذهبی ایرانیان است؟
این عید به عنوان نمادی از تجدید و نوایی زندگی، بهار و شکوفایی طبیعت و همچنین تغییرات موسمی مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین، نوروز به عنوان یک انعطاف‌پذیری فرهنگی و مذهبی شناخته میشود که با مراسم و سنت‌های مختلفی همراه است و ایرانیان به آن احترام می‌گذارند.
چرا اهمیت بسیار زیادی به رسیدن به عید نوروز و جشن گرفتن آن در خانواده‌های ایرانی داده میشود؟
عید نوروز یکی از مهمترین جشن‌ها و مناسبت‌ها در فرهنگ ایرانی است و به‌عنوان نمادی از تجدد و تجدید حیات محسوب میشود. این عید، از نظر فرهنگی و مذهبی بسیار ارزشمند است و به همین دلیل، مردم ایران به شدت به جشن گرفتن آن اهمیت می‌دهند. عید نوروز انگیزه‌ای برای دیدار و ارتباط نزدیکتر با خانواده و دوستان فراهم می‌کند و این امر باعث میشود که ایرانیان به شدت به رسیدن به این مناسبت و جشن گرفتن آن در محیط خانوادگی اهمیت بیشتری بدهند.
چرا عید نوروز به عنوان فرازی از تاریخ و فرهنگ ایرانیان جشن گرفته میشود؟
عید نوروز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های مردم ایران، به دلیل ارتباط نزدیکش با تاریخ و فرهنگ این مردم، به عنوان فرازی از تاریخ و فرهنگ ایرانیان جشن گرفته میشود. این جشن به مناسبت فصل بهار و آغاز سال نو ایرانیان برگزار میشود و با آیین‌ها و رسوم خاص خود، نشان از ارتباط عمیق مردم ایران با طبیعت و فرهنگ خود دارد. همچنین، شادی و خوشحالی این جشن و نمایش تنوع فرهنگی مردم ایران، این رویداد را به یکی از مهمترین جشن‌های مردم این کشور تبدیل کرده است.
